Robert Francis Prevost gekozen tot paus Leo XIV: eerste Amerikaanse paus in geschiedenis

Witte rook steeg op van de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel op donderdag 8 mei 2025, en binnen een uur werd de wereld van een historische keuze op de hoogte: Robert Francis Prevost, 69, geboren in Chicago, is de nieuwe Paus Leo XIV. Het is de eerste keer in 2000 jaar kerkgeschiedenis dat een Amerikaan de opvolger van Petrus wordt. Met een Peruaans paspoort sinds 2015 en een leven lang werk als missionaris in Zuid-Amerika, combineert hij de cultuur van Noord- en Zuid-Amerika in een persoon die de kerk op een ongekende manier vertegenwoordigt.

Een korte keuze, een diepe boodschap

Het conclaaf dat Prevost koos, duurde amper twee dagen — en slechts vier stemrondes. Dat maakt het het derde kortste conclaaf ooit, na die van Pius XII in 1939 en Pius XI in 1922. De kardinalen, vaak verdeeld over richtingen, vonden plotseling een unaniem antwoord. Geen compromis. Geen kandidaat van de oude garde. Geen Italiaan. Geen kardinaal uit Europa. Ze kozen voor een man die zijn hele leven tussen twee werelden heeft gewoond: de kerkelijke hiërarchie van Rome en het gebedsleven van de peruaanse dorpen.

Om 19:30 UTC verscheen hij op het Sint-Pietersplein, gekleed in wit, met een glimlach die zowel bescheiden als krachtig was. Zijn eerste woorden: ‘Pax vobiscum’ — Vrede zij u. Geen nieuwe doctrine. Geen revolutionaire ruzie. Een herinnering aan de kern van het evangelie. En dat was precies het punt.

Van missionaris tot kerkbestuurder

Prevost’s leven is een reis door de kerkelijke wereld. In 1981 legde hij als jonge man zijn eeuwige geloften af bij de Augustijnen, een orde met diepe wortels in het gebed en de dienst aan de armen. Van 1985 tot 1998 woonde en werkte hij in Peru — niet als hoge functionaris, maar als priester in arme parochies, waar hij Spaans leerde, de lokale tradities respecteerde, en leerde luisteren. Dat is wat hem onderscheidt.

Hij studeerde kerkelijk recht in Chicago, werd in 2015 bisschop van Chiclayo, en in 2023 benoemde paus Franciscus hem tot prefect van het Dicasterie voor de Bisschoppen. Dat is geen titel voor de show. Dat is de sleutelpositie in de kerk: hij bepaalde wie de nieuwe bisschoppen werden — in Latijns-Amerika, Afrika, Azië. Hij kende de mensen, de problemen, de culturele sensibiliteiten. Dat maakte hem onvervangbaar.

Waarom Leo XIV?

De keuze voor de naam Leo XIV was geen toeval. Het verwijst naar Leo XIII, de paus uit de 19e eeuw die de moderne katholieke sociale leer op de kaart zette — met zijn encycliek Rerum Novarum over werknemersrechten, armoede en waardigheid. Prevost wil duidelijk maken: de kerk keert terug naar haar wortels. Niet naar conservatisme. Niet naar liberalisme. Maar naar rechtvaardigheid.

Volgens bisschop Peter Wellen van het noordelijke bisdom in Nederland: ‘Hij benadrukt continuïteit met Franciscus, maar met meer structuur. Geen chaos. Geen verwarring. Maar een duidelijke richting.’ Dat is een subtiel signaal. Franciscus was een paus van de emotie. Prevost is een paus van het beleid — maar met een hart dat nooit vergeten is waar hij vandaan komt.

Waarom nu? En waarom hij?

De kardinalen hadden keuzes. Pietro Parolin, de Italiaanse staatssecretaris, was favoriet. Luis Antonio Tagle uit de Filipijnen ook. Maar ze zagen iets wat de media niet zag: de kerk was moe van de politieke botsingen. Ze zochten iemand die niet in Rome was opgegroeid, maar die Rome begreep. Iemand die de armen kende, maar ook de bureaucratie. Iemand die Engels, Spaans en Italiaans sprak — en bovenal, iemand die geen agenda had, behalve de kerk.

‘Hij is van alle markten thuis,’ zei een kardinaal na het conclaaf, ‘maar hij is nergens een buitenstaander.’ Dat is zeldzaam. In een tijd waarin de kerk wordt opgesplitst tussen traditie en vernieuwing, kozen ze voor een brugbouwer. Een man die de wereld ziet zoals ze is — niet zoals ze zou moeten zijn.

Wat betekent dit voor de kerk?

De 1,4 miljard katholieken over de wereld kijken nu met spanning. In Latijns-Amerika, waar hij zijn leven heeft gewerkt, zijn de kerken vol. In Afrika, waar de kerk groeit als nooit tevoren, zien ze in hem een spiegel. In Europa, waar de kerk krimpt, hopen ze op nieuwe energie — niet door massale herleving, maar door geloofwaardigheid.

Prevost heeft geen plan voor een grote reis naar Nederland of België. Maar hij weet dat de kerk daar verloren lijkt. Dat maakt hem gevaarlijk. Want hij zal niet proberen om de kerk te redden met spectaculaire optredens. Hij zal de bisschoppen aanmoedigen — met rust, met kennis, met geduld — om opnieuw te leren luisteren.

Wat komt er nu?

De eerste grote uitdaging: de synodale weg. Franciscus had deze weg opgestart — maar hij bleef vaag. Prevost heeft de ervaring om dit concreet te maken. Hij weet hoe je een bisschop in Bolivia, een priester in Nigeria en een kardinaal in Rome bij elkaar kunt brengen — zonder dat iedereen zich verloren voelt.

Hij zal ook moeten kiezen tussen de traditionele kerk en de moderne wereld. Zal hij de toegang tot de sacramenten voor hertrouwden openen? Zal hij de rol van vrouwen in de kerk herschikken? Dat is nog onduidelijk. Maar één ding is zeker: hij zal niet op basis van ideologie beslissen. Hij zal op basis van ervaring doen.

FAQ